piątek, 29 marzec 2024
czwartek, 16 lipiec 2020 05:14

Aktualne problemy dotyczące znakowania produktów mięsnych

Przeczytasz w: 5 - 10 min

Konsumenci przetworów mięsnych w coraz większym stopniu domagają się od producentów szczegółowych informacji na temat kupowanych przez siebie produktów. Zwracają oni szczególną uwagę na wykaz składników (w tym na zawartość wody), obecność alergenów oraz datę minimalnej trwałości wyrobów.

Obowiązujące od 14 grudnia 2014 r. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności szczegółowo określa wszystkie wymagania dotyczące znakowania żywności. Wyodrębnia również wymagania dotyczące produktów mięsnych, między innymi w zakresie wody dodanej, rodzaju użytych osłonek, produktów wytworzonych i połączonych z wielu kawałków mięsa (np. szynki), rodzaju użytego tłuszczu i białka zwierzęcego. 

Znakowanie wyrobów mięsnych jest niezmiernie ważnym elementem wymagań prawa żywnościowego i jednocześnie bardzo ważnym narzędziem realizacji jednego z podstawowych celów tego prawa, prawa ochrony konsumentów. Nie wszyscy wiedzą, że znakowanie stanowi element jakości handlowej. Produkt, który jest nieprawidłowo oznakowany może zostać uznany za zafałszowany. We współczesnym świecie, gdzie następuje szybki i zdecydowany rozwój gospodarki rynkowej, bardzo istotną rolę odgrywa właściwe oznakowanie opakowań znajdujących się w obrocie towarowym. Szczególne znaczenie mają oznakowania opakowań przeznaczonych do pakowania żywności. Obowiązkowym znakowaniem objęte są wszystkie środki spożywcze i dozwolone substancje dodatkowe przeznaczone do obrotu zarówno w opakowaniach jednostkowych, zbiorczych, jak i bez opakowań. A zatem, odpowiednio znakowane muszą być opakowania jednostkowe trafiające bezpośrednio do klienta, a także opakowania transportowe i jednostki wysyłkowe. Zagadnienie informacji żywieniowej na opakowaniach produktów spożywczych nabiera coraz większego znaczenia. Duży wpływ na to ma intensywnie rozwijająca się międzynarodowa wymiana handlowa, dzięki której zrodziła się konieczność ustalenia, a także ujednolicenia wymagań w tym zakresie. Zainteresowanie konsumentów zależnością, jaka zachodzi pomiędzy dietą a zdrowiem, prowadzi do tego, że informacje na etykiecie coraz częściej odwołują się do wartości odżywczej produktu, jego roli w zaspokajaniu potrzeb organizmu i zachowaniu zdrowia. Etykieta na produkcie żywnościowym jest często jedynym źródłem informacji o produkcie, dlatego jest niezwykle ważne, aby w sposób prosty i zrozumiały dla przeciętnego klienta informowała o istotnych składnikach odżywczych, przeznaczeniu czy o szczególnych walorach prozdrowotnych. Ma też znaczenie edukacyjne. Zapisy i znaki umieszczone na produkcie pozwalają na:

- poznanie składu produktu w celu uniknięcia składników, które mogą wywołać negatywne skutki dla organizmu człowieka (np. alergeny, GMO);

- porównanie produktu i jego ceny z innymi produktami tego samego rodzaju w celu ułatwienia decyzji o zakupie;

- zakup produktów spożywczych korzystnych z punktu widzenia efektów zdrowotnych.

Wobec dużej konkurencji producenci żywności niejednokrotnie prześcigają się w reklamowaniu swojego produktu, nie zawsze w sposób w pełni wiarygodny i rzetelny. Dlatego znakowanie środków spożywczych objęto szczegółowymi przepisami prawnymi, w celu ujednolicenia tego znakowania i ochrony konsumenta przed informacjami niewiarygodnymi. 

W oznakowaniu mięsa i przetworów mięsnych powinny być podane dane identyfikujące producenta lub producentów, wskazujące firmę przez podanie nazwy i formy prawnej oraz adresu, a w przypadku osoby fizycznej na oznakowaniu powinno być umieszczone imię i nazwisko oraz nazwa, pod którą osoba ta wykonuje działalność, jej adres, a także inne dane niezbędne do identyfikacji środka spożywczego istotne z punktu widzenia konsumenta. Jednak wymagania tego nie stosuje się do środków spożywczych w opakowaniach jednostkowych przeznaczonych dla konsumenta finalnego, jeżeli największa powierzchnia tego opakowania nie przekracza 10 cm2. Kod identyfikacyjny partii produkcyjnej nadaje producent w celu identyfikacji artykułu rolno-spożywczego z danej partii produkcyjnej. Zamieszcza się go w widocznym miejscu, w sposób czytelny i nieusuwalny. Kolejna ważna informacja na opakowaniu to data minimalnej trwałości, do której prawidłowo przechowywany lub transportowany środek spożywczy zachowuje pełne właściwości fizyczne, chemiczne, mikrobiologiczne i organoleptyczne. Umieszcza się ją na opakowaniach produktów trwałych. Wyjątek stanowią środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, mleko i przetwory mleczarskie, a także produkty żywnościowe dla niemowląt i dzieci do lat trzech. Data minimalnej trwałości powinna być poprzedzona wyrażeniem „najlepiej spożyć przed: dzień, miesiąc, rok” – w przypadku produktów o trwałości nie przekraczającej 3 miesięcy bądź też „najlepiej spożyć przed końcem: miesiąc, rok” – w przypadku produktów o trwałości od 3 do 18 miesięcy lub sam rok dla produktów o trwałości przekraczającej 18 miesięcy. Termin przydatności do spożycia to termin, po upływie którego środek spożywczy traci przydatność do spożycia. Znakuje się nim opakowania produktów mikrobiologicznie nietrwałych, łatwo psujących się, opakowania środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz produkty dla niemowląt i dzieci do lat trzech. Obie daty podaje producent na podstawie badań przechowalniczych wykonanych w próbkach z własnego zakładu. Za trwałość środka spożywczego do daty podanej na opakowaniu odpowiada producent. Wyraźnie określona data minimalnej trwałości oraz terminu przydatności do spożycia uniemożliwia w Polsce obrót przeterminowanym towarem. Jeżeli podana jest pełna data, łącznie z dniem, miesiącem i rokiem, uznaje się to za numer serii. Dokładny numer serii jest przydatny dla producentów o dużym i szerokim asortymencie, w momencie gdy zaistnieje konieczność wycofania z rynku danej partii wyrobów.

Przepisy dotyczące znakowania żywności mają na celu zapobieganie oszukańczym praktykom, fałszowaniu żywności oraz wszelkim innym praktykom mogącym wprowadzić konsumenta w błąd. Podstawowe informacje obejmują: nazwę produktu, skład recepturowy, wagę netto, datę minimalnej trwałości, sposób spożycia, przechowywania i przyrządzenia, jak również wartość odżywczą, zawartość niektórych składników itp. Dla służb kontrolnych oraz dla producenta zasadnicze znaczenie ma informacja o numerze partii, gdyż w świetle prawa żywnościowego za produkt odpowiada jego producent i wyrób musi być tak oznakowany, aby w przypadku niewłaściwej jakości zdrowotnej wycofać go z obrotu. Rozporządzenie o znakowaniu oraz Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia wskazują, że na etykiecie powinny być podstawowe dane w języku polskim: nazwa produktu (rodzajowa i handlowa), wykaz składników, zawartość netto, ilość niektórych składników lub ich kategorii, data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia, dane identyfikujące producenta, miejsce pochodzenia, specjalne warunki użycia lub przechowywania, oznaczenie partii produkcyjnej. Jeśli chodzi o nazwę produktu to, według Ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, powinna ona odpowiadać nazwie ustalonej dla danego rodzaju środków spożywczych w przepisach prawa, a w przypadku ich braku powinna być nazwą zwyczajową lub opisową, sposobu użycia, tak aby umożliwić konsumentowi odróżnienie od pozostałych produktów, a także winna informować o procesach produkcyjnych, jakim był poddany. Chodzi tu o procesy proszkowania, liofilizowania, zagęszczania, etc. Nazwa produktu powinna odpowiadać jego składowi i definicji ustalonej przepisami UE dla danego produktu. Taką nazwą jest przykładowo: czekolada, dżem, konfitura, jogurt itp. wraz z przymiotnikami. Tylko produkty o określonym składzie i sposobie produkcji można tak nazywać. Nazwa rodzajowa nie może być zastąpiona znakiem towarowym, nazwą marki lub nazwą handlową (wymyśloną). Najczęściej spotykane błędy w nazwie produktu to: ciastka czekoladowe, a w deklarowanym składzie recepturowym brak jest czekolady czy kuwertury czekoladowej, a jedynie w składzie można odnotować odtłuszczone kakao. Wykaz składników powinien być podany w kolejności ich malejącej ilości, z uwzględnieniem zawartości środka decydującego o rodzaju danego produktu. Istnieje obowiązek podawania procentowej zawartości składnika, jeżeli nazwa składników lub kategorii składników występuje w nazwie środka spożywczego, np. w kremie śmietankowym musi być podana zawartość śmietany, a w cieście czekoladowym zawartość czekolady. Jeżeli natomiast dany produkt jest jedynie aromatyzowany, wtedy konieczne jest umieszczenie w nazwie formuły „o smaku...”. Nie ma obowiązku podawania zawartości składnika dodanego w celach aromatycznych lub przyprawowych, jeśli składnik ten występuje w ilości mniejszej niż 2% środka spożywczego. Podając w składzie substancje dodatkowe należy podać ich nazwę lub numer oraz funkcję technologiczną, w przypadku aromatów podaje się określenie aromat(y) albo nazwę lub opis. Oznacza to, że nie ma obowiązku wyszczególniania rodzajów aromatów na opakowaniu jednostkowym. W przypadku środka spożywczego zawierającego skrobie modyfikowane, w wykazie składników w odniesieniu do tych skrobi może być podana wyłącznie nazwa – skrobia(e) modyfikowana(e) bez podania funkcji technologicznej. Ponadto, należy wspomnieć, że istnieją środki spożywcze poddawane napromienianiu bądź też zawierające napromienione składniki. Jeśli napromienianiu poddany został składnik środka spożywczego, informacja taka powinna znajdować się przy nazwie składnika. Zawartość netto podaje się w jednostkach objętości w przypadku produktów w postaci płynnej lub w jednostkach masy w przypadku pozostałych produktów. W przypadku lodów, majonezu, przypraw w płynie, gęstych sosów, produktów mlecznych fermentowanych oraz mleka zagęszczonego zawartość netto może być wyrażana w jednostkach masy albo jednostkach objętości. Jeżeli opakowanie zawiera dwie lub więcej pojedynczych porcji, w porcjach zawierających taką samą ilość środka spożywczego podaje się masę netto pojedynczej opakowanej porcji oraz całkowitą liczbę tych porcji, np. dla ryżu – Masa netto: 400 g, 4x100 g. Jeżeli opakowanie zawiera dwie albo więcej oddzielnie opakowanych porcji tego samego środka spożywczego nieprzeznaczonych do wprowadzenia do obrotu pojedynczo, podaje się masę netto ogółem oraz liczbę porcji, np. dla herbaty – Masa netto: 50 g czy 100 sztuk. W odniesieniu do produktów spożywczych w stanie stałym, umieszczonych w płynie (np. woda, zalewa, olej, solanka) należy podać masę netto środka spożywczego po odsączeniu, jeżeli płyn ten stanowi jedynie dodatek do podstawowego składu i nie jest czynnikiem wpływającym na wybór konsumenta, np. dla kukurydzy konserwowej – Masa netto: 400 g. Masa netto po odsączeniu: 280 g.

W ostatnich latach ze względu na występujące coraz częściej niepożądane reakcje pokarmowe, tj. alergie i nietolerancje pokarmowe, wprowadzono regulacje prawne w celu ochrony zdrowia konsumentów. Obowiązkiem producentów jest podawanie w składzie produktu substancji i składników alergennych oraz ich nazwy. Dotyczy to: zbóż zawierających gluten (tj. pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, orkiszu, kamuta lub ich szczepów hybrydowych), skorupiaków, jaj, ryb, orzeszków ziemnych i arachidowych, nasion soi, mleka (łącznie z laktozą), orzechów (tj. migdałów, laskowych, włoskich, nerkowca, pekanu, orzechów brazylijskich, pistacjowych, makadarnia), selera, gorczycy, nasion sezamu, ditlenku siarki i siarczynów oraz łubinu i mięczaków. Konieczne jest również znakowanie produkcji żywności o kontrolowanej zawartości czynników alergennych; żywność taka musi mieć na etykiecie oznaczenie „kontrolowana alergenność” (Allergen controlled). Muszą być także spełnione rygorystyczne warunki procesu produkcyjnego, które uniemożliwiają zanieczyszczanie substancjami alergennymi. Lista alergizujących składników żywności jest aktualizowana w miarę postępu w nauce. Producenci mają obowiązek umieszczania informacji o alergenach na etykietach żywności, bez żadnych wyjątków. Na podstawie dotychczas opublikowanych opinii, producenci zostali zwolnieni z obowiązku zamieszczania informacji o następujących substancjach znajdujących się w produkcie: syropie glukozowym z pszenicy, rafinowanym oleju sojowym, ekstraktach z orzechów oraz składnikach białkowych stosowanych w klarowaniu win. Wielofunkcyjność współczesnych opakowań i umieszczanych na nich informacji powodują tworzenie szerokiego zakresu informacji dobrowolnej. Znakowanie dobrowolne w zakresie opakowań żywności obejmuje takie znaki, jak: Znak jakości „Q”, „Produkt Rolnictwa Ekologicznego”, „Poznaj Dobrą Żywność”, „Dobre bo Polskie” czy „Produkt Polski”. Ponadto na opakowaniu mogą znajdować się znaki ekologiczne, tzw. „ekoznak” oraz znak przydatności do ponownego przetwórstwa. Z konsumenckiego punktu widzenia bardzo istotne jest znakowanie ekologiczne produktów żywnościowych. W przypadku takich produktów, na opakowaniu umieszcza się odpowiedni napis: „produkt rolnictwa ekologicznego”, a wraz z nim nazwę producenta, numer certyfikatu zgodności z wymaganiami ustawy, nazwę jednostki certyfikującej oraz jej numer identyfikacyjny. Od kwietnia 2000 r. na opakowaniach produktów ekologicznych może być umieszczane logo europejskie. Logo tym znakuje się jedynie produkty, które skomponowane są z co najmniej 95% surowców pochodzących z produkcji ekologicznej z terytorium Unii Europejskiej. W kreowaniu wizerunku produktu ważną rolę odgrywa marka wyrobu. Wyróżnieniem polskiej gospodarki oraz najlepszych polskich produktów żywnościowych jest dobrowolny program „Poznaj Dobrą Żywność”, który informuje o produktach żywnościowych wysokiej jakości. Jego znak ustanowiony został przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Jest on kontynuacją programu „Polska Zdrowa Żywność” wspieraną przez resort rolnictwa. Podstawowym celem tej inicjatywy jest poszerzanie obszaru wysokiej jakości i różnorodności produktów na Wspólnym Rynku UE. Innym programem promującym spożywcze produkty rynkowe jest konkurs Wielkopolskiej Fundacji Żywnościowej „Dobre bo Polskie”, a także znak w postaci napisu „Produkt Polski”.

Jeśli na etykiecie zawarta jest obowiązkowa informacja o wartości odżywczej, w oznakowaniu można powtórzyć informację o samej wartości energetycznej lub wartości energetycznej, ilości tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, cukrów oraz soli. Wartość odżywcza powinna być zamieszczona w głównym polu widzenia oraz nie można wprowadzać w błąd sugerując przez wygląd, opis lub prezentacje graficzne, że chodzi o określony środek spożywczy lub składnik, mimo że w rzeczywistości składnik naturalnie obecny lub zwykle stosowany w danym środku spożywczym został zastąpiony innym składnikiem. W ostatnich latach, z uwagi na wzrost świadomości żywieniowej społeczeństwa, wzrasta również zainteresowanie konsumentów wartością odżywczą żywności. Wprowadzenie zasad etykietowania produktów mięsnych pomaga konsumentom w podejmowaniu świadomych decyzji. Przepisy prawne są tak opracowane, by zapewniały wszechstronną informację o kupowanych produktach. Oprócz informacji obowiązkowych, wymaganych przez prawo, producenci mogą zamieszczać także dodatkowe informacje, jeśli tylko są one zgodne z prawdą i nie wprowadzają konsumenta w błąd. Zmiany, które jeszcze niejednokrotnie zostaną wprowadzone mają polepszyć konsumentom standard życia przy świadomym dokonywaniu wyboru.

 

dr inż. Ryszard Cybulski

mgr inż. Magdalena Gawron

 

 

Skomentuj

Upewnij się, że zostały wprowadzone wszystkie wymagane informacje oznaczone gwiazdką (*). Kod HTML jest niedozwolony.

Najlepsi dostawcy i producenci maszyn, przypraw, chemii przemysłowej i opakowań zamieszczają swoje reklamy na naszych łamach. Firma WOMAT zajmuje się również kompleksową obsługą medialną i reklamową podmiotów gospodarczych. Zapewniamy wykonanie zlecenia - od projektu do ostatecznej realizacji.

Zapis na newsletter

Zgadzam się na Warunki korzystania

Please publish modules in offcanvas position.