piątek, 29 marzec 2024
piątek, 23 sierpień 2019 08:42

Współczesne systemy pakowania – strategia marketingowa

Przeczytasz w: 5 - 10 min

Mleko i produkty mleczne wymagają opakowania spełniającego najwyższe standardy jakości, zapewniającego jak najwyższą jakość zapakowanej żywności oraz wygodnego dla konsumenta. Opakowanie stanowi również nośnik reklamy i wizerunku rynkowego produktu. Współczesny klient 70% decyzji zakupowych podejmuje przy półce sklepowej. W krajach wysoko rozwiniętych od dawna dostrzeżono opakowanie jako obszar biznesu, pozwalający na efektywne inwestycje kapitałowe. Ten boom na rozszerzenie znaczenia opakowań doprowadził środowisko naturalne do krawędzi katastrofy ekologicznej, dlatego obecnie coraz większe znaczenie mają opakowania przyjazne środowisku.

Opakowania to niezbędny czynnik w nowoczesnym obrocie towarowym oraz jeden z podstawowych środków reklamy. Wymagania jakościowe dotyczące opakowań, ciągle ulegają zmianie, co jest wynikiem rozwoju rynku zbytu i zaostrzenia konkurencyjności. Również wymagania konsumentów warunkują nowe projekty funkcjonalnych i wygodnych opakowań do przechowywania jednostkowych towarów. Wymagania te zależą od różnych czynników, z których należy wymienić najważniejsze: ochronę zapakowanych produktów, funkcjonalność opakowań, walory promocyjno – reklamowe i czynniki demograficzne. Dobrze wiadomo, że żywność, nawet ta przetworzona, jest w dalszym ciągu aktywnym biologicznie systemem, wydziela bowiem gazy, ma określoną wilgotność, utlenia się, zmienia kolor. Od pewnego czasu coraz częściej mówi się o tzw. „opakowaniach funkcjonalnych”, które nie tylko mają informować o podstawowym składzie i danych produktów zapakowanych, ale również wyręczałyby go we wszystkich możliwych czynnościach.

Na chwilę obecną folie z tworzyw sztucznych znalazły najszersze zastosowanie w pakowaniu produktów spożywczych ze względu na swoje cechy barierowe, ograniczające wpływ otaczającego środowiska na produkt, właściwości wytrzymałościowe (odporność na rozciąganie, przebicie itp.), optyczne oraz zgrzewalność. W zależności od rodzaju produktu jest wykorzystywana barierowość dla pary wodnej, tlenu, aromatów, promieniowania UV. Proces laminacji lub współwytłaczania umożliwia poprawienie dowolnych właściwości, np. zwiększenie barierowości czy sztywności materiału opakowaniowego. Ze względu na strukturę giętkie opakowania z tworzyw sztucznych, stosowane do pakowania produktów spożywczych, można podzielić na: monofolie, laminaty i folie współwytłaczane. Szczególnego znaczenia nabierają laminaty i folie współwytłaczane zawierające poliamidy (PA) o niskiej przepuszczalności tlenu. Poliamidy charakteryzują się wysoką wytrzymałością mechaniczną, a więc są podatne na wgłębne formowanie. Wielowarstwowe folie z udziałem PA są wytwarzane zarówno metodą współwytłaczania, jak i laminacji. Coraz częściej techniki te są stosowane razem w celu otrzymania finalnego opakowania. Jeśli chodzi o względy ekonomiczne, współwytłaczanie umożliwia stosowanie bardzo cienkich warstw, co jest niemożliwe podczas laminacji. Warstwę zgrzewalną w laminatach i foliach współwytłaczanych stanowi polietylen (PE-LD) lub kopolimery etylenowe (PE-LLD, PE-ULD – polietylen ultra niskiej gęstości, EVAC – kopolimer etylenu i octanu winylu), jonomery, polietyleny metalocenowe i mieszaniny poliolefin, gdy wymagana jest wyższa wytrzymałość połączeń zgrzewalnych, czy ze względu na produkt – niższa temperatura zgrzewania. Laminaty i folie zawierające PA są głównie stosowane do pakowania serów podpuszczkowych (porcje w kawałkach i plastrach) i serów twarogowych. Dodatkowe korzyści można uzyskać stosując w procesie laminacji folie z rożnego rodzaju powłokami. Najczęściej powlekane są folie OPP (polipropylen orientowany dwuosiowo) i PET (politereftalan etylenu). Powłoka akrylowa folii OPP zapobiega przenikaniu substancji aromatycznych z zapakowanego wyrobu do otoczenia, co wykorzystywane jest podczas pakowania serów podwędzanych. Powłoka z PVdC (polichlorek winylidenu) w przypadku naniesienia na folię PET umożliwia jej zgrzewanie oraz zwiększa barierowość dla tlenu, co jest wykorzystywane w przypadku pakowania produktów wrażliwych na utlenianie. Tego typu laminaty są również stosowane do pakowania próżniowego i w atmosferze gazu obojętnego. Powłoka „cold seal”, czyli tzw. „klej na zimno”, nakładana głownie na folie OPP (białe, metalizowane i transparentne) jest wykorzystywana do pakowania wyrobów wrażliwych na temperaturę i tam, gdzie wymagana jest duża szybkość pakowania (lody). Aby uzyskać spoinę, wystarczy jedynie silny docisk. W opakowaniach produktów spożywczych wykorzystywane są przede wszystkim metalizowane folie orientowane – OPP i PET oraz folie CPP i PE. Metalizacja, oprócz zalet marketingowych, jest barierą dla światła oraz obniża przenikalność pary wodnej. Najczęściej folia metalizowana stanowi warstwę wewnętrzną w laminatach. Innym przykładem są opakowania, w których używany jest laminat met./PET/PE z zadrukiem powierzchniowym zabezpieczonym specjalnym, odpornym termicznie lakierem. Metalizowana folia poliestrowa w laminatach z papierem jest stosowana jako folia nakrywkowa w przypadku pakowania produktów mleczarskich (jogurty, serki homogenizowane). Ważnym składnikiem laminatów i folii wysokobarierowych jest folia aluminiowa. Ze względu na łatwość uszkodzenia (mikropęknięcia) jest ona zwykle zabezpieczana dwiema warstwami i tworzy tzw. „tripleksy”. Laminaty o strukturze PET/Alu/PE wykorzystywane są do pakowania mleka w proszku (dzięki pożądanej barierze dla światła oraz bardzo niskiej przenikalności pary wodnej i tlenu). Folia aluminiowa jest nadal stosowana w woskowych laminatach z papierem, wykorzystywanych jako owinięcia masła i margaryny.

wspolczesne systemy pakowania

Sposób pakowania i rodzaj materiału opakowaniowego są czynnikami decydującymi w znacznej mierze o jakości pakowanej żywności, na którą składają się bezpieczeństwo zdrowotne i długa trwałość. Spośród metod pakowania, które pozwoliły na wydłużenie czasu przechowywania przetworów mlecznych i weszły na stałe do krajowej praktyki produkcyjnej należą: pakowanie próżniowe i pakowanie w atmosferze modyfikowanej (ochronnej). Pakowanie próżniowe polega na ewakuacji powietrza z opakowania, które następnie jest szczelnie zamykane, zwykle przez zgrzewanie. Podstawowym warunkiem jest zastosowanie materiału opakowaniowego o wystarczająco wysokiej barierowości w stosunku do gazów, która umożliwia utrzymanie próżni w okresie przydatności do spożycia zabezpieczanego produktu. Usunięcie większości powietrza z opakowania można uważać za modyfikację atmosfery wokół zapakowanego produktu. Jednakże termin „pakowanie w atmosferze modyfikowanej” odnosi się z reguły do systemu pakowania produktów w mieszaninie gazowej. Omawiany system pakowania żywności pozwala wydłużyć okres magazynowania chłodniczego nawet pięciokrotnie w porównaniu ze standardowym pakowaniem. Na skutek eliminacji powietrza uniemożliwiony jest rozwój wszelkich bakterii, pleśni i drożdży. Środowisko ubogie w tlen i bogate w dwutlenek węgla przyczynia się do znaczącego ograniczenia wzrostu organizmów powodujących psucie przetworów mleczarskich, co umożliwia wydłużenie dopuszczalnego okresu przydatności do spożycia oraz wpływa na zachowanie odpowiednich cech sensorycznych. Pakowanie próżniowe jest przydatne w przypadku produktów o dużej zawartości tłuszczu (m.in. serów podpuszczkowych), gdyż tlen powoduje szybkie ich jełczenie. Jest szczególnie dobrym sposobem przechowywania w warunkach chłodniczych (temp. 4°C) żywności już poddanej obróbce termicznej, gdzie zostały zahamowane procesy enzymatyczne wpływające na szybsze przemiany w surowym produkcie oraz zachowanie atrakcyjnego wyglądu, smaku i co najważniejsze wartości odżywczych.

O trwałości pakowanych próżniowo produktów mleczarskich decyduje też zastosowanie opakowania o odpowiedniej barierowości, czyli zdolności do przenikania gazów i pary wodnej. Jeśli zastosowane zostanie opakowanie o barierowości gwarantującej odpowiednio niską wilgotność dochodzi do obsuszania produktu, stanowiącego czynnik utrwalający. Gdy zaś przez opakowanie może przenikać woda, sprzyja to szybszemu pogorszeniu się jakości opakowanego produktu. Dopasowanie odpowiednich parametrów przy takiej dostępności na rynku opakowań jest aktualnie możliwe w zależności od cech produktu jaki ma zostać zapakowany i jak ma się zachowywać w trakcie przechowywania. Obecnie do próżniowego pakowania serów twarogowych i podpuszczkowch, przeznaczonego do przechowywania, stosowane są przeważnie folie wielowarstwowe. Można tu wymienić wiele pożądanych właściwości poszczególnych folii, które mają spełniać odpowiednią funkcję. Zewnętrzna powłoka przejmuje przede wszystkim zadania mechanicznej stabilności, warstwa środkowa pełni rolę warstwy zaporowej dla tlenu, a powłoka wewnętrzna gwarantuje wytrzymałość na rozerwanie i przebicia zgrzewu i opakowania. W foliach łączonych używa się m.in.: polietylen (PE), poliester (PET), poliamid (PA), polipropylen (PP), polichlorek winylidenu (PVDC), alkohol etylenowinylowy (EVOH) i kopolimery akrylonitrylu. Pakowanie próżniowe jest korzystne nie tylko z punktu widzenia kupującego, ale również wszystkich ogniw pośrednich, takich jak przewoźnicy lub magazyny. Korzyści z tego systemu pakowania płyną nie tylko dla klienta, który może dłużej przechowywać dany produkt mleczarski, ale również dla producenta, hurtownika i sprzedawcy. Wyrób zapakowany próżniowo może być sprzedawany w mniej restrykcyjnych warunkach jak ser w plastrach lub kawałkach, a przy tym zajmuje odpowiednio mniej miejsca na sklepowych witrynach. Dystrybucja jest o wiele łatwiejsza, ponieważ niweluje się do minimum wszelkie zagrożenia mechanicznych uszkodzeń podczas dostarczania towaru do marketów. Pomimo wielu zalet, w okresie ostatnich kilku lat zakres stosowania pakowania próżniowego zaczyna zmniejszać się na rzecz pakowania w modyfikowanej i kontrolowanej atmosferze. Systemy te zapewniają bowiem lepszą ochronę jakości i umożliwiają uzyskanie dłuższego czasu trwałości wielu produktów mleczarskich.

wspolczesne systemy pakowania2

Obecnie w praktyce produkcyjnej szeroko wykorzystuje się MAP, metoda ta stosowana jest głównie do pakowania serów twardych, półtwardych oraz tartych. Istnieje bardzo wiele typów serów różniących się nie tylko składem, sposobem i warunkami ich produkcji, ale także cechami sensorycznymi i kształtami. Stąd też przy proponowaniu zastosowania gazów ochronnych do pakowania tego rodzaju produktów każdy rodzaj sera należy rozpatrywać oddzielnie. Kolejnym czynnikiem, który należy brać pod uwagę jest to, że niektóre sery wytwarzają dwutlenek węgla, podczas gdy inne go nie wytwarzają. Sery twarde i półtwarde często pakuje się z zastosowaniem technologii próżniowej, która pozwala na eliminację tlenu oraz minimalizację utraty wody. Coraz częściej jednak gatunki sera tego typu pakowane są z zastosowaniem atmosfery ochronnej MAP, która dodatkowo ma działanie silnie antybakteryjne i pozwala na obniżenie zawartości tlenu do poziomu 1-2%, co znacznie ogranicza rozwój bakterii i pleśni. Do pakowania stosuje się maszyny poziome typu flowpack lub maszyny komorowe, odpowiednią folię barierową oraz atmosferę ochronną MAP: gaz CO2 lub mieszankę gazów CO2 z N2. Skład mieszanki gazowej może występować w zakresie 10-40% CO2, 60-90% N2. W przypadku pakowania serów twardych typu: Cheddar, Gouda, Edam, Masdam, Ementaler, wielu producentów stosuje 100% CO2. W przypadku serów półtwardych kruszących zastosowanie samego CO2 może doprowadzić do zapadnięcia się opakowania i zgniecenia produktu, w takim wypadku zalecane jest stosowanie mieszanki CO2 i N2. Sery półmiękkie i miękkie z reguły nie są pakowane próżniowo. Ich termin przydatności do spożycia wydłużany jest poprzez pakowanie w atmosferze ochronnej MAP, składającej się najczęściej z mieszanki gazów 30% CO2 i 70% N2. Sprzedawane detalicznie gatunki takich serów zwykle pakowane są na tackach za pomocą maszyn poziomych typu flowpack. Sery miękkie typu Camembert oraz Brie zawierają żywą, oddychającą pleśń, tzw. „skórkę pleśniową”, która podczas oddychania wytwarza ditlenek węgla. W takich gatunkach należy umożliwić rozwój pleśni, ale w kontrolowanym tempie. Dzięki odpowiedniej folii o średniej przenikalności i wprowadzeniu gazu o niskiej zawartości CO2 możliwe jest uzyskanie dobrych rezultatów. W przypadku serów miękkich dojrzewających, głęboko pleśniowych, typu: Blue, Roquefort, Gorgonzola, technologia MAP nie jest zalecana. W procesie leżakowania sery tego typu są nakłuwane cienkimi igłami, aby ułatwić dostęp powietrza wspomagającego rozwój pożądanych pleśni i umożliwić opuszczenie zgromadzonego ditlenku węgla. Zastosowanie mieszaniny gazów CO2 z N2 zabiłoby pożyteczne pleśnie i zmieniło je w nieprzyjemny żółty nalot. W przypadku serów krojonych i tartych zastosowanie pakowania próżniowego spowodowałoby zestalenie produktu, dlatego też pakowane są w atmosferze gazów ochronnych MAP mieszanki 30% CO2 i 70% N2. Stosowanie większego stężenia CO2 może prowadzić do zapadania się opakowania z powodu pochłaniania ditlenku węgla przez ser. Niektórzy producenci stosują 100% N2. Sery tarte, sproszkowane to np. bardzo twarde sery typu Parmesan, Pecorino Romano, pakowane na maszynach typu pionowego, gdzie następuje formowanie torebki, zasypanie jej z góry produktem, omycie gazem i zgrzewanie. Ilość serów pakowanych w modyfikowanej atmosferze gazów w ostatnim czasie uległa zwiększeniu, z możliwością wprowadzenia na rynek wielu tradycyjnych i trudnych do zapakowania serów o długim okresie ich przydatności do spożycia. Zalety stosowania CO2 w przemysłowej produkcji serów podpuszczkowych wydają się znaczące, biorąc pod uwagę korzystny wpływ na jakość mikrobiologiczną tych produktów podczas przechowywania. W szczególności dotyczy to serów w plasterkach zarówno w sprzedaży hurtowej, jak i detalicznej. Wielu producentów sera, twarogu stosuje z powodzeniem CO2 w celu poprawy jakości i przedłużenia trwałości gotowego produktu.

Podsumowanie

Stosowanie tak szerokiej gamy opakowań bezpośrednich do produktów mleczarskich podyktowane jest ciągłym poszukiwaniem nowych rozwiązań, chęcią zaskoczenia odbiorcy i bycia oryginalnym oraz pierwszym na rynku. O użyteczności opakowań zadecydowały ich zalety, tj. duża uniwersalność dostosowania do różnych wymagań względem produktów. Jednocześnie stwarzają wiele możliwości wprowadzania nowych rozwiązań konstrukcji opakowań zarówno z punktu widzenia technicznego, jak i potrzeb marketingowych. Coraz większy nacisk kładzie się na wdrażanie produkcji opakowań zapewniających wygodniejsze użytkowanie produktów oraz w jak najmniejszym stopniu obciążających środowisko naturalne. Krajowe firmy opakowaniowe projektują i produkują opakowania oraz opracowują systemy pakowania, stosując materiały opakowaniowe i technologie produkcji zgodnie z normami międzynarodowymi lub dostosowane do przepisów, które obowiązują w skali międzynarodowej, w tym również w Unii Europejskiej. A kierując się zdaniem klientów, który wyznacza trendy funkcjonalności opakowań, powstają nowsze, bardziej dostosowane do życia codziennego dzisiejszego konsumenta.

dr Ewa Mucha-Szajek 

mgr inż. Tomasz Borowy

Skomentuj

Upewnij się, że zostały wprowadzone wszystkie wymagane informacje oznaczone gwiazdką (*). Kod HTML jest niedozwolony.

Najlepsi dostawcy i producenci maszyn, przypraw, chemii przemysłowej i opakowań zamieszczają swoje reklamy na naszych łamach. Firma WOMAT zajmuje się również kompleksową obsługą medialną i reklamową podmiotów gospodarczych. Zapewniamy wykonanie zlecenia - od projektu do ostatecznej realizacji.

Zapis na newsletter

Zgadzam się na Warunki korzystania

Please publish modules in offcanvas position.