Zmniejszający się w ostatnich latach udział inwestycji w powstawaniu krajowego PKB oraz wyraźne zmniejszanie się tempa rozwoju gospodarczego odbija się negatywnie na rozwoju przetwórstwa spożywczego, w tym branży mięsnej. Ponieważ ponad połowę wszystkich inwestycji w naszej gospodarce odbywa się z udziałem dotacji unijnych, dlatego znaczny wzrost ich pozyskiwania jest w naszym dobrze pojętym interesie narodowym.

WPR i inne możliwości

Rok 2024 jest to moment, kiedy dla branży mięsnej dostępne są praktycznie równolegle trzy programy dotacyjne w ramach unijnej polityki rolnej.

4. - PROW 2: Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na latach 2014-2020 (przedłużony ze względu na pandemię o kolejne 2 lata) – Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój.
5. - KPO: A1.4.1. Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności „Inwestycje na rzecz dywersyfikacji i skracania łańcucha dostaw produktów rolnych i spożywczych oraz budowy odporności podmiotów uczestniczących w łańcuchu”
6. - PS WPR: 10.7.1 Plan Strategiczny Wspólnej Polityki Rolnej „Rozwój współpracy w ramach łańcucha wartości (dotacja) - poza gospodarstwem”

Obecnie w większości realizowane inwestycje w branży mięsnej czerpią środki pomocowe głównie z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskiej.

Według oficjalnych danych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na koniec 2023r. realizacja najpopularniejszych działań przedstawia się następująco:

4.2 „Wsparcia inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój”

Limit: 3,3 mld zł (zmniejszenie 0,5 mld złotych), złożonych wniosków: 5.846 szt., podpisanych umów: 1.534 szt., wypłaconych 935 szt., na kwotę 2,2 mld zł                        REALIZACJA: 67,06 %

 3.2 „Wsparcie działań informacyjnych i promocyjnych realizowanych przez grupy producentów na rynku wewnętrznym”

Limit: 187 mln zł, złożono 199 szt, podpisano: 104 szt, wypłacono: 50 szt. na kwotę: 74,6 mln zł,  w nowym (trzecim) naborze złożono 48 wniosków.                                  

REALIZACA: 65,43 %.

 16. „WSPÓŁPRACA”     

Limit: 729 mln zł, złożono: 1 112 szt., zawarto 437 umów (dużo postepowań spornych), na kwotę: 711 mln zł, wypłacono: 325 szt. na kwotę 351 mln zł.    

REALIZACJA: 46,74 % 

Obserwując stan realizacji złożonych wniosków, podpisanych umów i wypłat dotacji, należy przypuszczać, że nie wszystkie środki PROW na to przeznaczone zostaną zużytkowane, co może skutkować zwrotem części środków nam przyznanych.

Pomimo dużych opóźnień (prawie rok od deklarowanego przez ARiMR terminu), w rozpatrywaniu wniosków w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności, gdzie wpłynęło wyjątkowo dużo wniosków, bo aż 1979 sztuk na kwotę pomocy prawie 6,3 mld zł (limit: 3,44 mld zł), podpisano już blisko 700 umów, co przy ustawowym zapisie realizacji inwestycji do 18 miesięcy powinno spowodować zauważalne przyspieszenie inwestycyjne.

Jednocześnie rozpoczęły się nabory wniosków w ramach Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej. Oprócz cieszącego się coraz większą popularnością wsparcia „Produkcja Integrowana (IP)”: (dopłata 290 EUR/ha max. redukcja 30%) ruszył nabór działania 13.3 „Promowanie, informowanie i marketing żywności produkowanej w systemach jakości”. Termin przyjmowania wniosków: 19.01-18.03.24, prowadzony przez ARiMR (poprzednio realizował to KOWR) – dotacja 70% kosztów kwalifikowanych, z budżetem 80,2 mln zł.

W PS WPR znalazło się także miejsce na dotacje dla przetwórstwa spożywczego (w tym mięso białe i czerwone) w ramach działania: 10.7.1 „Inwestycje na rzecz dywersyfikacji i skracania łańcucha dostaw produktów rolnych i spożywczych oraz budowy odporności podmiotów uczestniczących w łańcuchu”– dotacje i instrumenty zwrotne na przetwórstwo (bez handlu hurtowego - tylko EKO i GPR), dotacja w wysokości 50%, a dla spółdzielni i Grup Producenckich 60%. Maksymalna dotacja dla jednego podmiotu wynosi 10 mln PLN, a budżet (przygotowany przez poprzednie kierownictwo) wnosi ok. 2 mld zł, Prawdopodobny termin naboru wniosków w ramach tego programu to przełom roku (zapewne po zakończeniu weryfikacji wniosków w ramach KPO).

Oprócz programów dotacyjnych realizowanych w Polsce w ramach Wspólnej Polityki Rolnej jest wiele innych możliwości pozyskania dotacji dla branży mięsnej, takich jak:

• - Programy Regionalne,
• - Programy specjalistyczne typu: NCBR, PARP, NFOŚ i GW
• - Programy „brukselskie”

a także nowe możliwości typu:

• - Polska Stefa Inwestycji – ula podatkowa alternatywna dla „PIT estoński”
• - Elementy służebności przesyłu i Prawo Energetyczne
• - „Energia dla wsi”
• - „Fundusz sprawiedliwej transformacji”
• - „Spółdzielnie energetyczne” – jedna z niewielu możliwości pozyskania pomocy także dla firm dużych.

Inne możliwości dotacyjne, których jest bardzo dużo, wymagają oddzielnego omówienia.

Montaż finansowy

U dużej części przedsiębiorców pokutuje przekonanie, że realizacja inwestycji z udziałem dotacji powinna się odbywać na zasadzie najpierw wydatkowania środków (własnych, a głównie kredytowych), a następnie realizacja zaakceptowanego w umowie z ARiMR zakresu inwestycji i cierpliwe oczekiwanie na zwrot części poniesionych kosztów (najczęściej na poziomie 50%).

Dobre przygotowanie inwestycji z udziałem środków pomocowych wymaga starannych analiz potrzeb i możliwości danej firmy na konkretnym etapie jej rozwoju. Oprócz rozwiązań typowo technologicznych i inżynierskich należy zwrócić uwagę na tzw. „inżynierię finansową”.

Coraz częściej do udziału w realizacji inwestycji dotacyjnej stosuje się montaż finansowy mający na celu stworzenie tzw. dźwigni (lewar) finansowej.

Ab osiągnąć ten cel, należy zastosować min. następujące mechanizmy finansowe:

• ZALICZKA DOTACJI: wypłata zaliczki (50% dotacji) możliwa jest po przedstawieniu odpowiednich zabezpieczeń, takich jak gwarancja bankowa, gwarancja ubezpieczeniowa czy weksel inco blanco (w przypadku KPO do 3 mln złotych na weksel). Zaliczka wpłacana jest po podpisaniu umowy z Agencją w terminie do 30 dni od przedstawienia wiarygodnych zabezpieczeń)
• DWUETAPOWOŚĆ: w przypadku podziału inwestycji na etapy (np. pierwszy etap to wykonanie robót budowlanych, drugi etap to zakup maszyn i urządzeń) następuje rozliczenie zaliczki dotacji w drugim (a nie w pierwszym) etapie.

Po wykonaniu pierwszego etapu planowanej inwestycji składamy wniosek o płatność i po złożeniu gwarancji dobrego wykonania kontraktu otrzymujemy należną dotację proporcjonalnie do poniesionych kosztów (pomimo wcześniej otrzymanej zaliczki).

• POŻYCZKA LEASINGOWA: skorzystanie z tego produktu finansowego (nie leasing finansowy czy operacyjny) powoduje możliwość korzystania z maszyn i urządzeń od razu po wpłaceniu niewielkiego udziału własnego ( z reguły 15-25%) oraz jednoczesnym skorzystaniu z dotacji, gdyż zostanie spełniony warunek min. przeniesienia prawa własności. Całe odsetki naliczone do wysokości rat są kosztem uzyskania przychodu. Inaczej także następuje rozliczenie należności VAT-owskich.
• FUNDUSZ GWARANCJI ROLNYCH: zabezpieczenie wekslem inco blanco udziału własnego w kredycie inwestycyjnym lub gwarancji bankowej (do 183 miesięcy)(także środków obrotowych – dopłata 5 %) do 80% i maksymalnym poziomie do 10 mln złotych dla jednego przetwórcy. Istnieje także możliwość przy dopłacie do 5% kosztów odsetek, uzyskanie gwarancji udziału własnego dla kredytu obrotowego, połączonego z realizowaną inwestycją. Korzystny produkt finansowy obsługiwany przez Bank Gospodarstwa Krajowego i praktycznie bez kosztowy (0 % prowizji).

Jednoczesne zastosowanie w/w elementów montażu finansowego może spowodować znaczne zmniejszenie zapotrzebowania na środki finansowe dla inwestycji nawet na poziomie ok. ¼ wartości netto planowanej inwestycji (w zależności od udziału w inwestycji wartości prac budowlanych) przy zachowaniu dotacji na niezmienionym poziomie 50%.

Wiesław Wasilewski

Prezes zarządu BIG-POL FUNDUSZE POMOCOWE

www.funduszepomocowe.pl