Wstęp

Współczesny rynek mleczarski, będący jednym z najdynamiczniej rozwijających się obszarów branży spożywczej, jest jednocześnie świadkiem ewolucji preferencji żywieniowych i konsumenckich. Mleko i jego przetwory od neolitu stanowią nieodłączną część ludzkiej diety, cenione nie tylko za swoje niezwykłe właściwości odżywcze, ale także korzyści prozdrowotne i sensoryczne. W Polsce, będącej trzecim producentem mleka w Unii Europejskiej, obserwujemy nieustanny wzrost zarówno produkcji, jak i konsumpcji produktów mlecznych. Jednakże, mimo tych pozytywnych tendencji, branża mleczarska stoi obecnie przed wyzwaniem dostosowywania się do zmieniających się preferencji konsumentów, zwłaszcza w kontekście pokolenia Z, które kształtuje nowoczesne trendy żywieniowe.

#genz

Pokolenie „Z” (z ang. generation Z), czyli osoby urodzone między połową lat 90. a około 2010 r., stanowi istotną i rosnącą grupę demograficzną. Aktualnie 42% światowej to osoby poniżej 25 roku życia, a globalna liczba nastolatków i młodych dorosłych, osiągająca 1,2 miliarda, jest największa w historii (FAO, 2023). Osoby z pokolenia Z wchodzą w dorosłość w erze intensywnego rozwoju technologii. Warto zaznaczyć, że ta rosnąca grupa demograficzna kształtuje zbiorową przyszłość w rewolucyjny sposób. Przedstawiciele tego pokolenia mają zupełnie inne podejście do postrzegania żywności niż ich rodzice czy dziadkowie.  Dla nich jedzenie to nie tylko sposób na zaspokojenie głodu, ale przede wszystkim źródło zdrowia i zrównoważonego podejścia do środowiska. Pokolenie Z to dobrze wykształceni konsumenci, którzy mają większą świadomość żywieniową niż poprzednie generacje oraz są bardziej otwarci na różnorodność w kwestii produktów spożywczych (Grębowiec, Korytkowska 2017).

Generacja Z jest obeznana z technologią, świadoma marki żywności i dobrze rozumie kwestie zrównoważonego rozwoju i zrównoważonej produkcji żywności (Bhutto i in., 2023). Należy zauważyć, że młodzi dorośli spędzają większość czasu z technologią i mają ogromny wpływ na rozwój mediów społecznościowych (Vaterlaus i in., 2015). Z drugiej te nowe media wpływają na budowanie ich świadomości żywieniowej.

Oczekiwania pokolenia Z w stosunku do żywności są bardzo wysokie – żywność powinna być bezpieczna, smaczna i pozytywnie wpływać na organizm i, co ważne, powinna być gotowa do spożycia lub łatwa w przygotowaniu. Żywność wybierana przez pokolenie „Z” to produkty naturalne, ekologiczne i funkcjonalne, które są przyjazne zdrowiu oraz planecie. Badanie przeprowadzone przez EIT Food wykazało, że młodzi ludzie uważają, że światowy system żywnościowy znajduje się w kryzysie i tylko się pogłębia, a dwie trzecie uważa, że ​​obecny system żywnościowy niszczy planetę.

Takie zarzuty stawiane są także produkcji mleka. Przedmiotem zainteresowania młodego pokolenia są kwestie ekologiczne i etyczne, związane z produkcją mleka takie jak: zrównoważona produkcja mleka, dobrostan zwierząt, wpływ przemysłu mleczarskiego na środowisko oraz rynek alternatywnych źródeł białka roślinnego. Młodzi ludzie zwracają uwagę na innowacje w dziedzinie produktów spożywczych, zarówno na rynku produktów mlecznych, jak i bezmlecznych produktów roślinnych. To podejście jest częścią szerszego trendu, w którym konsumentom zależy na tym, aby ich wybory żywieniowe były zgodne z zrównoważonym rozwojem i ochroną środowiska. Warto podkreślić, że powyższe może stanowić impuls do poszukiwania nowych rozwiązań i innowacji w sektorze spożywczym, które spełniają oczekiwania młodego pokolenia i jednocześnie będą bardziej zrównoważone.

#dairyfree 

W artykule opublikowanym w New York Times pokolenie Z zostało określone jako „pokolenie niemleczne”, z uwagi na fakt, że przedstawiciele tej grupy społecznej dokonują zakupów mleka w ilości o 20% mniejszej niż średnia krajowa (źródło: https://www.nytimes.com/2023/04/04/dining/milk-dairy-industry-gen-z.html). Trend czasowy spadku konsumpcji nabiału przez młodzież w krajach rozwiniętych w ciągu ostatnich trzech dekad potwierdzono także w innych badaniach (Dror i Allen, 2014; Hohoff i in., 2021).

Dodatkowo, dane zebrane przez firmę Arla ujawniły, że aż 49% konsumentów należących do pokolenia Z odczuwa wstyd przy zamawianiu mleka w miejscach publicznych. Zaskakujące jest również to, że 29% ankietowanych przyznało, iż decyduje się na wegańskie zamienniki produktów mlecznych wyłącznie w miejscach publicznych, podczas gdy w domu wciąż spożywa tradycyjne produkty mleczne (źródło: https://thebeet.com/is-it-embarrassing-to-order-dairy-milk-at-a-coffee-shop-gen-z-thinks-so/).

Warto zaznaczyć, że jednym z kluczowych motywów, który skłania ludzi do rezygnacji z produktów pochodzenia zwierzęcego, jest troska o środowisko, szczególnie związana z dobrostanem zwierząt. Również istotny wpływ na kształtowanie nawyków żywieniowych oraz podnoszenie świadomości społecznej mają kontrowersyjne filmy dokumentalne dostępne w serwisach streamingowych. Pokolenie młodych ludzi wykazuje tendencję do odrzucenia masowo produkowanych artykułów pochodzenia zwierzęcego, a jednocześnie postrzega produkty roślinne jako bardziej zrównoważone i przyjazne dla środowiska. Wynika to z faktu, że produkcja roślinna generuje mniejszą ilość gazów cieplarnianych i wymaga mniejszych zasobów naturalnych w porównaniu do hodowli zwierząt. Dlatego rynek wegańskich alternatyw produktów mlecznych dynamicznie rośnie, zwłaszcza wśród przedstawicieli pokolenia Z, którzy są bardziej otwarci na eksperymentowanie z różnymi produktami, w tym z wegańskimi alternatywami. Mimo, że wegańskie zamienniki produktów mlecznych zdobywają popularność, trzeba podkreślić, że preferencje konsumenckie mogą się różnić, a nie wszyscy członkowie pokolenia Z muszą być zainteresowani tym trendem. Obserwuje się nawet pewną polaryzację w nawykach żywieniowych tego pokolenia. Jednak rosnące zainteresowanie zdrowym stylem życia, ekologiczną świadomością oraz kwestiami etycznymi sprawiają, że produkty wegańskie zajmują znaczące miejsce na rynku spożywczym (Dairy report European-market 2021).

Niskie spożycie mleka ma podłoże zarówno kulturowe jak i społeczne. Pokolenie Z jest wychowane przez osoby, które stosują alternatywy mleka, a dodatkowo kampanie edukacyjne w szkole, które w przeszłości promowały mleko o obniżonej zawartości tłuszczu bądź bez tłuszczu, negatywnie wpływały na postrzeganie walorów żywieniowych mleka i osoby wpływowe z mediów społecznościowych do przekazywania informacji, które atrakcyjne walory sensoryczne i zdrowotne mleka  (https://www.marketplace.org/2023/04/13/can-milk-core-get-gen-z-to-drink-its-liquid dairy/).

Pokolenie Z niekoniecznie zainteresowane jest entomofagią – spożywaniem owadów. Młodzi konsumenci często szukają alternatywnych źródeł białka, ale preferencje te kierują w stronę roślinnych alternatyw - a niekoniecznie w kierunku spożywania owadów. Jednym z najważniejszych czynników powodującym niechęć do spożywania owadów jest wstręt, argumentowany faktem, że owady mogą być wektorami chorób oraz innych zanieczyszczeń żywności. Kolejnym czynnikiem, który uznano za główną barierę utrudniającą włączenie owadów do diety człowieka jest neofobia żywieniowa, która odpowiada za proces podejmowania decyzji przez konsumentów, w momencie, gdy są zmuszeni wybierać między nową, nieznaną żywnością a tą, która jest już znana (Kamenidou i in., 2023).

Warto zauważyć, że mimo malejącego zainteresowania mlekiem wśród młodych ludzi z pokolenia Z, inne produkty mleczne, takie jak sery, jogurty czy lody, cieszą się nadal dużą popularnością. Według najnowszego raportu firmy Tate & Lyle (2023), 34% osób w wieku od 18 do 35 lat spożywa więcej nabiału niż trzy lata temu. Badanie wykazało, że zdrowie jest dość istotnym priorytetem dla młodego pokolenia, dlatego aż 77% osób deklarowało gotowość do spożywania większej ilości produktów mleczarskich, jeśli byłyby one dostępne w wersjach o mniejszej zawartości tłuszczu i cukru. Badanie pokazuje także, że konsumenci dążą do podejmowania bardziej zrównoważonych wyborów. Mimo że produkty mleczarskie są powszechnie kojarzone z dobroczynnymi właściwościami, dzisiejszy przemysł mleczarski musi się dostosować do preferencji współczesnych konsumentów, którzy zwracają uwagę na wygodę i zdrowszy styl życia (https://www.foodmanufacture.co.uk/Article/2022/05/03/how-much-dairy-are-people-eating-in-europe).

Według raportu opublikowanego przez China Dairy Industry Association and Royal Friesland Campina pokolenie Z w Chinach zwraca przede wszystkim uwagę na warianty produktów mleczarskich, scenariusze oraz kanały zakupów. Według badania 78,4% konsumentów zadeklarowało, że sprawdza etykiety produktów, które stanowią kluczową podstawę wpływającą na zakup: wartość odżywczą, wysoka jakość mleka pochodzącego z konkretnego regionu, niską zawartość cukru i tłuszczu, brak dodatków oraz posiadanie certyfikatu ekologicznego. Ponadto młodzi rodzice coraz częściej stawiają na edukacyjne podejście do rodzicielstwa, co skutkuje większym zapotrzebowaniem na produkty mleczne o wysokich standardach jakościowych. Z raportu wynika również, że konsumenci po pandemii Covid-19 wykazują większą świadomość zdrowotną oraz wybierają żywność zdrową, ekologiczną, która przyczyni się do wzmocnienia układu odpornościowego (https://www.chinadaily.com.cn/a/202306/06/WS647e8308a31033ad3f7baa64.html).

A zatem mimo otwartości młodego pokolenia Z na nowości żywieniowe, perspektywą dla mleczarstwa jest oferowanie innowacyjnych zrównoważonych produktów przy jednoczesnym zrozumieniu, że preferencje konsumenckie są zróżnicowane, ale istnieją pewne przyzwyczajenia do tradycyjnych smaków i receptur.

#gonnaneedmilk

Aby przeciwdziałać spadkowi spożycia mleka przez młodych ludzi, przemysł mleczarski prowadzi kampanie i podejmuje działania, mające na celu zwiększenie popularności mleka. Yvonne Zapata, 24-letnia biegaczka maratonów, jest jedną z kilku twarzy kampanii "Gonna need milk" („będziesz potrzebować mleka"). Kampania "Gonna need milk" promuje korzyści zdrowotne mleka krowiego, szczególnie w kontekście aktywnego stylu życia i uprawiania sportu, takie jak: lepsze nawodnienie niż woda, wsparcie aktywności, efekt anaboliczny i funkcje immunostymulacyjne. Skrócone i nieformalne sformułowanie "Gonna need milk" dodaje kampanii lekkości i przystępności, co przyciąga uwagę odbiorców, szczególnie tych młodszych i bardziej dynamicznych (https://gonnaneedmilk.com/).

Niektórzy producenci mleka podejmują wysiłki, aby dostosować się do wartości cenionych przez młodzież. Przykładem takiego podejścia jest brytyjska firma ekologiczna OMSCo, która aktywnie propaguje wiedzę na temat rolnictwa regeneracyjnego oraz roli rolnictwa w gromadzeniu dwutlenku węgla. Hodowcy bydła tacy jak Blake Hansen,  IowaDairyFarmer, megan_dairygirl, wykorzystują media społecznościowe (TikTok, aby dotrzeć do młodych ludzi (https://www.linkedin.com/pulse/dairy-farmers-leverage-social-media-reach-lost-generation/). Przeprowadzenie tego rodzaju rebrandingu wydaje się niezbędne, aby zachęcić młodych konsumentów do spożycia produktów mlecznych.

W kontekście narastających problemów ekologicznych mleczarstwo staje przed wyzwaniem dostosowania produkcji do zrównoważonych standardów, co może wpłynąć na postrzeganie sektora mleczarskiego przez pokolenie Z. Konsumenci z tego pokolenia to nowocześni tradycjonaliści, którzy pragną przywrócenia rolnictwa regeneratywnego.  Młodzi konsumenci są skłonni wybierać produkty organiczne, oznaczone certyfikatem, pochodzące z ekologicznego chowu jak i od lokalnych dostawców. Poprzez wybór produktów ekologicznych pokolenie Z manifestuje swoje poglądy odnośnie nie tylko zdrowia i jakości posiłków, ale również o zachowaniu bioróżnorodności i godnym życiu zwierząt hodowlanych (Hadryjańska, 2016).

Jednak warto pamiętać, że istnieje pewna rozbieżność między aspiracjami związanymi z ochroną planety a rzeczywistymi wyborami żywieniowymi. Ostateczny wybór konsumentów często kształtują czynniki, takie jak cena produktów, które bywają istotniejsze niż kwestie etyczne. W związku z tym, pomimo aktywnych działań podejmowanych przez niektórych producentów, istnieje konieczność zbalansowania promocji wartości z uwzględnieniem realnych preferencji i możliwości finansowych młodego pokolenia.

W badaniach przeprowadzonych wśród polskich studentów stwierdzono, że najważniejszymi czynnikami przy wyborze produktów mlecznych są wrażenia sensoryczne, takie jak smak i zapach, natomiast reklama jest jednym z najmniej istotnych aspektów (Świąder i in., 2022). Dodatkowo, badanie preferencji konsumentów fermentowanych napojów mlecznych w Polsce wskazało, że przy zakupach Polacy kierują się przede wszystkim smakiem, marką i ceną, natomiast wartość odżywczą, jakość i trwałość są uznawane za cechy najmniej istotne (Nowak i in., 2007). W kontekście tych ustaleń, przetwórcy mleka powinni skoncentrować swoje działania na podkreślaniu atrakcyjnych aspektów sensorycznych swoich produktów, jednocześnie uwzględniając cenę, aby skutecznie przyciągnąć uwagę i zainteresowanie młodego pokolenia, które jest bardziej zorientowane na doznaniach smakowych niż na reklamie czy wartościach odżywczych.

#highprotein #skyr #yogurt 

W ostatnich latach bardzo popularne stały się produkty wysokobiałkowe o obniżonej zawartości tłuszczu. Zaobserwować można wielokierunkowe, dynamiczne zmiany rozwoju rynku produktów mlecznych o wysokiej zawartości białka m.in. odżywek białkowych, sheaków i batonów proteinowych, wzbogaconych w białko napojów mlecznych.

Z jednej strony produkty mleczne na ogół zawierają naturalnie wysoką zawartość białka, z drugiej strony ich fortyfikacja białkiem cieszy się aktualnie dużym powodzeniem, dzięki wykorzystaniu technologii membranowego zagęszczania mleka. Białka są niezwykle istotnym składnikiem odżywczym, odgrywającym kluczową rolę w wielu procesach metabolicznych. Ich wpływ na organizm jest, nie tylko związany z siłą i masą mięśni, ale także obejmuje regenerację organizmu, warunkuje odpowiednie funkcjonowanie układu immunologicznego czy sprawność umysłową. Produkty wysokobiałkowe są chętnie wybierane przez sportowców oraz osoby, które dbają o swoją sylwetkę (Górska, 2016; Górski, 2023).          

Jednym z produktów wysokobiałkowych, który w krótkim czasie zyskał niebywałą popularność jest skyr - tradycyjny islandzki produkt, zaliczany do grupy mlecznych napojów fermentowanych. Skyr oraz inne tradycyjne produkty wywodzące się z innych krajów takie jak: duński ymer czy labneh pochodzący z Bliskiego Wschodu należą do kategorii mleka skoncentrowanego. W przypadku tych produktów, zawartość białka została podniesiona do minimum 5,6%. Wysoka zwartość białka oraz związków mineralnych i proces fermentacji nadaje tym produktom specyficzne cechy sensoryczne, charakterystyczne dla każdego z tych tradycyjnych mlecznych produktów (Żuchowski i in., 2019; Górska, 2023). Skyr jest produktem, który jeszcze 10 lat temu nie był znany poza terenem Islandii. W przeciągu zaledwie upływu kilu lat stał się produktem produkowanym na masową skalę i zyskał globalne uznanie. Media społecznościowe znacznie rozsławiły ten słynny jogurt na świecie, podając jako zaletę, znacznie większą zawartość białka niż w klasycznym jogurcie znanym od pokoleń. Popularność skyru wynika z jego wartości odżywczych tj. niskiej zawartości tłuszczu i cukru, oraz wysokiej zawartości białka, co sprawia, że jest on atrakcyjny dla osób poszukujących zdrowych alternatyw w diecie (Wilson, 2019).

#healthydiet

W kontekście zdrowia ogromne znaczenie ma dieta, a związek między dietą jest obszarem intensywnych badań naukowych. Produkty mleczne jako bogate źródło wielu składników odżywczych, takich jak białko, wapń, witaminy D i witamina B12, odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia kości, funkcji układu nerwowego i innych procesów metabolicznych. Promowanie zdrowego stylu życia doprowadziło do większego zapotrzebowania na nowy asortyment produktów spożywczych określanych mianem żywności funkcjonalnej, czyli produktów o korzystnym wpływie na zdrowie, w których nie ma wyraźnej granicy pomiędzy lekiem a pożywieniem. Pokolenie Z ze względu na coraz większą ilość czasu spędzanym w świecie wirtualnym jest szczególnie narażone na pogorszenie zdrowia psychicznego, a w rezultacie zaburzenia psychiczne np. depresję. Tym bardziej dużym zainteresowaniem cieszą się produkty spożywcze, które redukują poziomu stresu. Rozwój nowych produktów mleczarskich związanych z nastrojem dynamicznie się rozwija. Trend ten jest związany z rosnącym zainteresowaniem konsumentów, oświadczeniami na opakowaniach odnoszącymi się do konkretnych stanów nastrojów. Współczesny rynek mleczarski stara się zaspokoić oczekiwania coraz bardziej świadomych konsumentów. Obecnie w Polsce takie produkty nie są powszechnie dostępne, lecz są na etapie wprowadzania [Dairy report European-market 2021].

Coraz więcej osób z pokolenia Z boryka się z dysfunkcjami przewodu pokarmowego, do którego zaliczamy m.in zespół jelita drażliwego (IBS). Jedną z zastosowanych terapii, która może przynieść ukojenie jest spożywanie produktów mleczarskich zawierających bakterie probiotyczne. Jogurty probiotyczne, zawierające konkretne szczepy bakterii o udowodnionych korzyściach zdrowotnych, w ściśle określonych ilościach, są najczęściej stosowanym nośnikiem do dostarczania tych mikroorganizmów, w dodatku jednym z najbardziej akceptowanych przez młodych ludzi (Nyanzi i in., 2021). Spożywanie mlecznych produktów probiotycznych przynosi wiele pozytywnych korzyści zdrowotnych takich jak: przywrócenie równowagi mikroflory jelitowej, wspomaganie trawienia, przyswajania minerałów oraz redukcji zaparć i biegunek. Probiotyki zawarte w mlecznych napojach fermentowanych mają również pozytywny wpływ na poziom cholesterolu oraz zmniejszenie objawów nietolerancji laktozy i łagodzenie objawów jelita drażliwego. Wreszcie, spożywanie mlecznych produktów probiotycznych może ograniczać ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Podsumowując, mleczne produkty probiotyczne mogą być pomocne w profilaktyce chorób dietozależnych (Sarvari i in., 2014; Nyanzi i in., 2021; Kardas i in., 2022).).

#lactosefree #cleanlabel

Dość kontrowersyjnym trendem w branży mleczarskiej stały się produkty bezlaktozowe. Produkty bezlaktozowe są przeznaczone dla osób z nietolerancją laktozy czyli takich, które z powodu niedoboru enzymu – laktazy nie trawią laktozy. Nie do końca wiadomo jakiego odsetka populacji dotyczą problemy z trawieniem laktozy, co nie zmienia faktu, że duża część społeczeństwa, podążając za modą, wyklucza produkty z laktozą na rzecz produktów bezlaktozowych. Pokolenie Z będąc świadome zdrowego stylu życia może być bardziej skłonne do eksperymentowania z różnymi alternatywami żywieniowymi, w tym produktami bezlaktozowymi (Piekut, 2023; Gadzała i Lesiów, 2019).

Pokolenie Z to świadomi konsumenci, poszukujący informacji i bystrzy użytkownicy technologii, dlatego zwracają uwagę na etykiety produktu oraz korzystają z ułatwiających ich śledzenie – aplikacji. Toteż producenci muszą odpowiednio znakować swoje produkty, a zmiana receptur i etykiet na przestrzeni lat jako odpowiedź na zainteresowania konsumentów wartością odżywczą oraz wykazem składników produktu nazwana jest tzw. czyszczenia etykiet. Pojęcie „clean label” (czysta etykieta) jest to termin, podkreślający, że produkt jest naturalny oraz nie zawiera sztucznych dodatków, nie jest to jednak pojęcie końca sformalizowane, a więc jego definicja podlega różnym interpretacjom (Górska, 2014).

Kolejnym aspektem, na które zwraca uwagę pokolenie Z jest forma i rodzaj opakowania produktów mleczarskich. Opakowania spełniają wiele funkcji m.in. marketingowe, ochronne, informacyjne czy ekologiczne. Coraz więcej producentów produktów mleczarskich w odpowiedzi na trend związany z ekologią decyduje się na zmianę klasycznych opakowań na opakowania przyjazne środowisku. Pokolenie Z wykazuje większa świadomość ekologiczną niż poprzednie pokolenia. Opakowania ekologiczne stosowane w mleczarstwie bardziej przyciągają młodych konsumentów, którzy są otwarci na nowoczesne i efektywne rozwiązania (Kuncer, 2022).

#POV

Analiza postrzegania mleczarstwa i mleka przez pokolenie Z rzuca nowe światło na dynamikę kulturową i konsumencką współczesnego społeczeństwa. Oczekiwania pokolenia Z wobec branży mleczarskiej stanowią istotne wyzwanie i wymagają od producentów przemyślenia oraz dostosowania strategii dotyczących produkcji, przetwórstwa mleka oraz działań marketingowych. Równocześnie konieczne jest zrewidowanie form współpracy i edukacji w obszarze żywienia, tak aby lepiej odpowiadały oczekiwaniom i wartościom reprezentowanym przez przedstawicieli pokolenia Z.

Warto, aby rolnicy, hodowcy i producenci korzystali z nowych mediów do informowania młodych ludzi o postępach w zakresie zrównoważonego rozwoju oraz ograniczaniu zmian klimatycznych. Kluczowe jest również podkreślenie pozytywnego wpływu produktów spożywczych na społeczność oraz sposób, w jaki wpisują się one w perspektywę zrównoważonego żywienia. Przedsiębiorstwa mleczarskie powinny wykorzystywać nowoczesne środki komunikacji, takie jak media społecznościowe czy kampanie wideo, aby przekazać przekonujące narracje dotyczące etyki produkcji mleka oraz odpowiedzialności społecznej. Tworzenie treści zgodnych z wartościami i oczekiwaniami pokolenia Z może być kluczowe, aby przyciągnąć ich uwagę i zbudować pozytywne skojarzenia z produktami mlecznymi. W kontekście branży mleczarskiej warto opowiedzieć fascynującą historię związaną z ciągłym doskonaleniem zarządzania środowiskiem i unikalnymi właściwościami odżywczymi i prozdrowotnymi mleka i produktów mleczarskich. Istotne jest poszukiwanie innowacyjnych metod szerzenia edukacji na temat mleczarstwa, wykorzystując narzędzia cyfrowe, takie jak wirtualne wycieczki, gry internetowe czy gospodarstwa pokazowe. Ostatecznym celem jest budowanie świadomości i zainteresowania młodych ludzi, inspirując ich do bardziej zrównoważonego podejścia do żywienia.

Młodzi konsumenci, mimo że mają różne podejście do mleka i produktów mleczarskich, czerpią wiedzę z naukowych publikacji, a swoje poglądy wyrażają poprzez panujące trendy, jednocześnie nie negując przemysłu mleczarskiego. W kontekście zdrowego stylu życia, zrównoważonej konsumpcji i rozwijającej się świadomości ekologicznej, pokolenie Z kształtuje nowe standardy oczekiwań wobec sektora mleczarskiego. Zdrowy styl życia staje się naczelnym kryterium wyboru produktów spożywczych dla pokolenia Z. Branża mleczarska powinna rozważyć innowacje produktowe, eksperymentując z nowymi smakami, teksturami i formami opakowań. Jednocześnie, promocja własnych atutów, takich jak naturalność, bogactwo składników odżywczych i tradycyjna receptura, może pomóc w utrzymaniu pozycji na rynku. Świadomość ekologiczna pokolenia Z stawia przed mleczarstwem wyzwania związane z zrównoważoną produkcją. Inwestycje w technologie zminimalizowanego wpływu środowiskowego, efektywne zarządzanie zasobami oraz transparentność w kwestiach ekologicznych są kluczowe.          

Podsumowując, mleczarstwo powinno dostosować się do zmieniających się oczekiwań pokolenia Z, jednocześnie pozostając wiernym swoim tradycjom i wartościom. Edukacja, innowacje produktowe i zrównoważona produkcja stanowią trójkąt, na którym branża powinna oprzeć swoje strategie. Tylko poprzez dynamiczną adaptację do nowych realiów konsumenckich, mleko i produkty mleczne mogą zachować swoją pozycję jako istotny element współczesnej diety, zdobywając jednocześnie uznanie i lojalność pokolenia Z.

Bibliografia:

1. 1. Bhutto, M. Y., Khan, M. A., Sun, C., Hashim, S., & Khan, H. T.,2023. Factors affecting repurchase intention of organic food among generation Z (Evidence from developing economy). Plos one, 18(3), e0281527
2. 2. Dror, D. K., & Allen, L. H. (2014). Dairy product intake in children and adolescents in developed countries: trends, nutritional contribution, and a review of association with health outcomes. Nutrition reviews, 72(2), 68-81.
3. 3. Fisberg, M., Machado, R., 2015. History of yogurt and current patterns of consumption. Nutrition Reviews, 73, 4-7.
4. 4. Gadzała K., Lesiów T, 2019. Wybrane aktualne trendy żywieniowe. Praca przeglądowa. Nauki Inżynierskie i Technologie 2 (33), doi: 10.15611/nit.2019.2.01.
5. 5. Grębowiec M., Korytkowska A, 2017. Zachowania konsumenckie na rynku wyrobów mleczarskich. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, tom XIX, zeszyt 4, doi: 10.5604/01.3001.0010.5168.
6. 6. Górska J, 2016. Innowacje w jogurtach: trendy w jogurtach. Forum Mleczarskie Handel 1/2016 (74).
7. 7. Górska J, 2014. Czysta etykieta: Clean label – nowy trend. Forum Mleczarskie Handel 4/2014 (65).
8. 8. Górska J, 2023. Skyr: Skyr – kulturowy jogurt z Islandii. Forum Mleczarskie Handel 2/2023 (106).
9. 9. Górski J, 2023. Produkty wysokobiałkowe zyskują na popularności. Forum Mleczarskie.
10. 10. Hadryjańska B, 2016. Ochrona środowiska w branży mleczarskiej jako jeden z elementów zapewniających bezpieczeństwo ekologiczne, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, tom XVI, zeszyt III.
11. 11. Hohoff, E., Perrar, I., Jancovic, N., & Alexy, U. (2021). Age and time trends of dairy intake among children and adolescents of the DONALD study. European Journal of Nutrition, 60, 3861-3872.
12. 12. Kamenidou, I.; Mamalis, S.; Gkitsas, S.; Mylona, I.; Stavrianea, A. Is Generation Z Ready to Engage in Entomophagy? A Segmentation Analysis Study. Nutrients 2023, 15, 525. https://doi.org/10.3390/ nu15030525.
13. 13. Kardas M., Staśkiweicz W., Niewiadomska E., Kiciak A., Bielaszka A. Fatyga E, 2022. Probiotic dairy products and consumption preferences in terms of sweetness sensitivity and the occurrence of childhood obesity. Psychol, 6 (13).
14. 14. Kucner A. 2022. Ważne trendy w opakowaniach Przegląd mleczarski 4.
15. 15. Nowak, M., Trziszka, T., & Szoltysik, M. (2007). Preferencje konsumentów mlecznych napojów fermentowanych. Żywność Nauka Technologia Jakość, 14(1), 77-83.).
16. 16. Nyanzi, R., Jooste, P.J., Buys, E.M. 2021. Invited review: Probiotic yogurt quality criteria, regulatory framework, clinical evidence, and analytical aspects, 104, 1. https://doi.org/10.3168/jds.2020-19116.
17. 17. Piekut M, 2023. Czysta etykieta bardzo pożądana. Forum Mleczarskie Handel 1/2023 (105).
18. 18. Piekut M, 2023. Czy na pewno bez laktozy? Forum Mleczarskie Handel 1/2023 (105).
19. 19. Sarvari, F., Mortazavian, A.M., Fazeli, M.R., 2014. Biochemical characteristics and viability of probiotic and yogurt bacteria in yogurt during the fermentation and Appl Food Biotechnol. APPLIED FOOD BIOTECHNOLOGY, 1(1): 55-61.
20. 20. Świąder, K., Banach, R., & Tan, F. J. (2022). Dairy Product Consumption and Preferences of Polish and Taiwanese Students—NPD Case Study. Applied Sciences, 12(19), 10138).
21. 21. Vaterlaus, J. M., Jones, R. M., & Tulane, S. (2015). Perceived differences in knowledge about interactive technology between young adults and their parents. Cyberpsychology: Journal of Psychosocial Research on Cyberspace, 9(4).16.
22. 22. Wilson B, 2019. The Way We Eat Now. Strategies For Eating in a World of Change.
23. 23. Żuchowski J, Kiraga A, Kowalska M, 2019. Ocena wyrobów typu islandzkiego w kontekście jakości Żywności. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego 2.
24. 24. https://www.forummleczarskie.pl/raporty/1319,produkty-bezlaktozowe-czy-na-pewno-bez-laktozy?strona=2 (25.01.2024 r.)
25. 25. https://www.forummleczarskie.pl/aktualnosci/9159,produkty-wysokobialkowe-zyskuja-na-popularnosci (25.01.24 r.)
26. 26. https://www.forummleczarskie.pl/raporty/553,czysta-etykieta-clean-label?strona=5 (25.01.24 r.)
27. 27. https://www.forummleczarskie.pl/raporty/1317,czysta-etykieta-czysta-etykieta-bardzo-pozadana?strona=2 (25.01.2024 r.)
28. 28. https://www.nytimes.com/2023/04/04/dining/milk-dairy-industry-gen-z.html (25.01.2024 r.)
29. 29. https://thebeet.com/is-it-embarrassing-to-order-dairy-milk-at-a-coffee-shop-gen-z-thinks-so/https://thebeet.com/is-it-embarrassing-to-order-dairy-milk-at-a-coffee-shop-gen-z-thinks-so/ (25.01.2024 r.)
30. 30. https://gonnaneedmilk.com/ (dostęp 25.01.2024 r.)
31. 31. https://www.foodmanufacture.co.uk/Article/2022/05/03/how-much-dairy-are-people-eating-in-europe (dostęp 25.01.2024 r.)
32. 32. https://www.marketplace.org/2023/04/13/can-milk-core-get-gen-z-to-drink-its-liquid-dairy/ (dostęp 25.01.2024 r.)
33. 33. https://www.chinadaily.com.cn/a/202306/06/WS647e8308a31033ad3f7baa64.html (dostęp 25.01.2024 r.)
34. 34. https://www.linkedin.com/pulse/dairy-farmers-leverage-social-media-reach-lost-generation/) (dostęp 25.01.2024 r.)
35. 35. Dairy report European-market 2021 (dostęp 25.01.2024 r.)
36. https://www.fao.org/publications/home/fao-flagship-publications/the-state-of-food-and-agriculture/en?fbclid=IwAR0gUnvLKoZO8TurUoyES_nb3G1mRkI-cfggDWf5wqywzgzXo3pvaYDW_Lc (dostęp 25.01.2024 r.)

Katarzyna Nytko

Piotr Kurpiewski

Marika Magdalena Bielecka

Naukowe Koło Technologów Mleczarstwa

Katedra Mleczarstwa i Zarządzania Jakością,

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Polska

Adres do korespondencji: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.